Ocena narażenia konsumentów ryb na szkodliwe działanie zanieczyszczeń

Najbardziej charakterystyczne zanieczyszczenia występujące w rybach:

  • Pestycydy chloroorganiczne
  • Polichlorowane bifenyle – PCB
  • Metale toksyczne – Cd, Pb, Hg
  • Dioksyny i dioksyno podobne polichlorowane bifenyle – dl-PCB
  • Histamina
  • WWA w produktach rybnych

Dioksyny + dl-PCB – zanieczyszczenia organiczne najbardziej charakterystyczne dla ryb.

W jaki sposób możemy być narażeni na dioksyny:

  • Poprzez oddychanie zanieczyszczonym powietrzem – dioksyny poprzez płuca dostają się do krwioobiegu
  • Z żywnością (do 90 %) pobrania – dioksyny do krwioobiegu przedostają się z jelita
  • Kontakt przez skórę z materiałem skażonym dioksynami

Kumulują się następnie głównie w tłuszczu.

Wydalanie dioksyn z organizmu – głównie z kałem, nieznacznie z moczem a także z mlekiem karmiących matek

Toksyczne działanie dioksyn zależy od:

  • pobranej dawki, czasu ekspozycji na dioksyny,
  • sposobu wejścia w kontakt z dioksynami (przez skórę z gleby, przez układ oddechowy, z żywnością),
  • współdziałanie z innymi zanieczyszczeniami,
  • wieku, płci, stylu życia,
  • stanu zdrowia.

Wskaźnik narażenia konsumenta na zanieczyszczenia – PTWI – tymczasowa tolerowana dawka tygodniowego pobrania – pierwiastka lub związku toksycznego ze wszystkich źródeł, bez szkody dla zdrowia

PTWI dla wybranych zanieczyszczeń

Pierwiastek lub zwią…zekNa kg masy ciał‚a/tydzieńOsoba 70kg /tydzień
Ołów0,025 mg1,75 mg
Kadm0,007 mg0,49 mg
Rtęć0,0016 mg0,12 mg
Arsen0,025 mg1,75 mg
DDT0,035 mg2,45 mg
PCB wskaźnikowe0,007 mg0,49 mg
Dioksyny + dl-PCB14 pg WHO-TEQ980 pg WHO-TEQ
Związki cynoorganiczne0,7 µg0,049 mg

Procentowy udział dioksyn pobieranych z różnymi grupami żywności w diecie wybranych krajów zgodnie z konsultacjami Ekspertów FAO/WHO

KrajRybyMięsoPr. mleczneJajaInne prod.
Australia39113128
Polska7433596
Finlandia63616411
Włochy3532267
Holandia22039435
Nowa Zelandia7401924
Nowegia461422126
Szwecja343119214
Anglia62025445
USA753353

Ile możemy zjeść wybranych gatunków ryb i produktów rybnych tygodniowo, aby nie przekroczyć PTWI w odniesieniu do rtęci i dioksyn

Ryby

Gatunek rybyIlość ze względu na rtęćIlość ze względu na dioksyny +dl-PCB
Dorsz bałtycki2 370 g950 g
Śledź bałtycki1 700 g400 g
Łosoś bałtycki2 120 g105 g
Karp3 000 g7 000 g
Pstrąg2 040 g2 500 g
Mintaj11 700 g65 000 g
Sola2 340 g32 700 g
Panga20 740 g61 250 g
Tilapia22 900 g51 500 g

Produkty rybne

Produkt rybnyIlość ze względu na rtęćIlość ze względu na dioksyny +dl-PCB
Szprot w pomidorach7 000 g240 g
Tuńczyk w oleju1 670 g2 510 g
Sardynka w oleju4 670 g330 g
Makrela wędzona2 235 g1 170 g
Łosoś bałtycki wędzony1 580 g75 g
Łosoś norweski wędzony2 800 g570 g
Szprot wędzony4 350 g120 g
Marynowane płaty śledziowe2 140 g475 g

Konsumpcja ryb w Polsce a pobranie dioksyn + dlPCB

GatunekRoczne spożycie mięsa ryb [g]Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g]Tygodniowe pobranie dioksyn + dlPCB [pg]% PTWI
Śledź11002152,55,35
Szprot4007,736,23,67
Makrela4007,70,230,02
Łosoś bałtycki/troć100,191,810,18
Łosoś norweski4007,710,541,08
Pstrąg3005,82,260,23
Karp2003,80,530,05
Mintaj140026,90,40,04
Panga4007,70,120,013
Dorsz3005,86,090,62
Morszczuk2003,80,120,012
Pozostałe70013,50,260,026
RAZEM5810111,79110,8611,29

Konsumpcja ryb w Polsce a pobranie rtęci

GatunekRoczne spożycie mięsa ryb [g] Tygodniowe spożycie mięsa ryb [g]Tygodniowe pobranie rtęci [µg]% PTWI (70kg)
Śledź1100211,381,23
Szprot4007,70,20,18
Makrela4007,70,390,34
Łosoś bałtycki/troć100,190,010,009
Łosoś norweski4007,70,310,28
Pstrąg3005,80,320,28
Karp2003,80,140,13
Mintaj140026,90,250,22
Panga4007,70,040,04
Dorsz3005,80,270,24
Morszczuk2003,80,020,02
Pozostałe70013,50,640,57
RAZEM5810111,793,973,54